Hoe word ik leraar in het voortgezet onderwijs?

In het kort

Je kunt als leraar in het voortgezet onderwijs lesgeven als je een (beperkte) tweedegraads-, een eerstegraads- of een ongegradeerde lesbevoegdheid hebt gehaald. Je haalt deze bevoegdheden via een lerarenopleiding.

Hoe word ik leraar in het voortgezet onderwijs?

Heb jij een passie voor een bepaald schoolvak? Werk je graag met jongeren en lijkt het je leuk om op een middelbare school te werken? Als je wilt lesgeven op een middelbare school, dan heb je in de meeste gevallen een lesbevoegdheid nodig voor het voortgezet onderwijs. In dit artikel lees je welke bevoegdheden er zijn en hoe je deze kunt behalen.

Er zijn vier bevoegdheden voor het voortgezet onderwijs:

  • Een tweedegraads bevoegdheid: hiermee kun je lesgeven op het vmbo en in de onderbouw van havo en vwo (klas 1, 2, 3). Daarnaast mag je lesgeven op het voortgezet speciaal onderwijs, het praktijkonderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo), waar ook volwasseneneducatie onder valt. Het is ook mogelijk om in het primair onderwijs les te geven, mits je een schoolvak geeft dat overeenkomt met basisschoolvak.
  • Een beperkte tweedegraads bevoegdheid: hiermee mag je lesgeven in bijna dezelfde sectoren en jaarlagen als met een tweedegraads bevoegdheid. Je bent alleen niet bevoegd om in het mbo les te geven. Je mag wél lesgeven in het voortgezet onderwijs aan alle vmbo-jaarlagen en in de onderbouw van havo en vwo. Een beperkte tweedegraads bevoegdheid haal je via een educatieve minor of module.
  • Een eerstegraads bevoegdheid: naast alle onderwijssectoren waar je met een tweedegraads bevoegdheid les kunt geven, mag je met een eerstegraads bevoegdheid ook lesgeven in de bovenbouw van havo en vwo.
  • Een ongegradeerde bevoegdheid: de lerarenopleidingen voor kunst- en cultuurvakken en lichamelijke opvoeding zijn zogenoemde ‘ongegradeerde’ opleidingen. Als je je diploma hebt gehaald voor zo’n lerarenopleiding mag je voor het betreffende vak in alle onderwijsvormen lesgeven: in het vmbo en in de onder- en bovenbouw van havo en vwo (klas 1 t/m 6). Verder mag je lesgeven in het voortgezet speciaal onderwijs, het praktijkonderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo), waar ook volwasseneneducatie (vavo) onder valt. Daarnaast mag je kunstvakken of lichamelijke opvoeding geven in het primair onderwijs. Een ongegradeerde bevoegdheid is dus eigenlijk een sectoroverstijgende bevoegdheid.

Lesgeven zonder bevoegdheid

Als je maximaal 6 uur in de week lesgeeft, dan mag je zonder onderwijsbevoegdheid voor de klas staan als gastdocent. Je maakt daarvoor duidelijke afspraken met de school en je moet bijvoorbeeld wel een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aanleveren. Tijdens deze (gast)lessen sta je altijd onder verantwoordelijkheid van een leraar met een bevoegdheid. Als je meer dan 6 uur per week les wilt geven, moet je een bevoegdheid halen.

Ik wil een (beperkte) tweedegraads bevoegdheid halen

Opleiding Niveau Duur* Toelatingseisen
lerarenopleiding

hbo

max. 4 jaar mbo4- of havo-diploma of via een 21+-toets
kopopleiding** hbo 1 jaar afgeronde hbo-bachelor die verwant is aan een schoolvak
educatieve minor*** wo ½ jaar je volgt een wo-bachelor die verwant is aan een schoolvak
educatieve module*** wo ½ jaar afgeronde wo-bachelor (of doctoraalopleiding) die verwant is aan een schoolvak
zij-instroomtraject hbo max. 2 jaar hbo-bachelor- of wo-bachelordiploma****

*Het opleidingstraject kan langer of korter duren afhankelijk van eventuele vrijstellingen of als je een opleiding volgt in deeltijd.
** Via deze link kun je zien welke hbo-opleidingen verwant zijn aan de kopopleidingen.
*** Via deze link vind je de wo-bachelorstudies waarbij het mogelijk is om een educatieve minor/module te volgen. Na afronding van de educatieve minor/module ben je beperkt tweedegraads bevoegd.
**** De uitzondering hierop is het zij-instroomtraject voor vier van de tien beroepsgerichte profielen in het (v)mbo. Hiervoor moet je minimaal beschikken over een specialistenopleiding (mbo4).

 

Voortgezet speciaal onderwijs

In de meeste gevallen gelden voor het voortgezet speciaal onderwijs (vso) dezelfde bevoegdheidseisen als voor het regulier voortgezet onderwijs. Sommige middelbare scholen voor speciaal onderwijs geven er wel de voorkeur aan dat je ook een aparte opleiding voor het speciaal onderwijs hebt afgerond, bijvoorbeeld de hbo-master Educational Needs. Als een school voor voortgezet speciaal onderwijs zelf geen eindexamens afneemt, is het ook mogelijk om met een bevoegdheid voor het primair onderwijs in het vso les te geven.

Ik wil een eerstegraads bevoegdheid halen

Als je ook les wilt geven in de bovenbouw van de havo of het vwo, heb je een eerstegraads lesbevoegdheid nodig. Die kun je op meerdere manieren halen:

Opleiding

Niveau

Duur*

Toelatingseisen

educatieve hbo-master hbo max. 3 jaar tweedegraads lesbevoegdheid of afgeronde educatieve minor/module
2-jarige educatieve wo-master wo 2 jaar afgeronde wo-bachelor die verwant is aan een schoolvak
1-jarige educatieve wo-master wo 1 jaar wo-masterdiploma en 120 behaalde studiepunten (ECTS) voor vakken die verwant zijn aan het schoolvak, behaald in je wo-bachelor of wo-master
zij-instroomtraject wo max. 2 jaar wo-masterdiploma en 120 behaalde studiepunten (ECTS) aan vakken die verwant zijn aan het schoolvak, behaald in je wo-bachelor of wo-master**

lerarenopleiding voor ongegradeerde bevoegdheid***

hbo max. 4 jaar mbo4- of havo-diploma of via een 21+-toets

* Je opleidingstraject kan langer of korter duren afhankelijk van eventuele vrijstellingen of als je een opleiding volgt in deeltijd.
** In sommige gevallen accepteren universiteiten ook hbo- of wo-bachelordiploma’s aangevuld met relevante opleidingen en/of werkervaring die gelijkwaardig is aan wo-masterniveau.
*** Je kunt een ongegradeerde bevoegdheid halen via lerarenopleidingen voor kunst- en cultuurvakken en lichamelijke opvoeding.

Bronnen:

Wij verwijzen voor meer informatie graag naar de bronnen achter de hyperlinks in dit artikel.

Luister naar Frans docent Rosalie in podcast Grote Pauze:

Dit artikel is geschreven door

Over het Onderwijsloket