Maak kennis met onze onderwijsexperts

Dit zijn de mensen die jouw vragen beantwoorden. Stuk voor stuk ervaringsdeskundigen die je graag alles vertellen over werken in het onderwijs. En als zij een keer het antwoord niet hebben, zoeken ze het voor je uit.

Yannick Middelkoop

Yannick is adviseur bij het Onderwijsloket. Als afgestuurd muziektechnoloog aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht is hij verantwoordelijk voor allerlei auditieve creaties. Voor verschillende grote merken heeft hij radio- en tv-commercials gemaakt. Hierdoor weet Yannick als geen ander hoe belangrijk het is om goed te luisteren en mee te denken met ieders wensen en mogelijkheden. Deze kwaliteiten zet hij nu ook in bij al zijn advieswerkzaamheden.

Sabine Vreeburg

Sabine is adviseur bij het Onderwijsloket. Voor haar PhD-onderzoek waande ze zich in de wereld van schimmelkwekende termieten. Sabine heeft gedurende haar promotieonderzoek regelmatig lesgegeven aan studenten. Het onderwijzen en begeleiden bleken Sabine op het lijf geschreven. Deze passie kon ze na afronding van haar PhD goed kwijt als programmacoördinator binnen het promovendi-onderwijs, waarbij ze aspirant-onderzoekers adviseerde en hielp het onderwijs vorm te geven. Nu zet ze met veel enthousiasme haar adviesvaardigheden in bij het Onderwijsloket.

Anna Leeuw

Anna is adviseur bij het Onderwijsloket. Ze beklom als leerling en student het hele onderwijssysteem: van vmbo tot universiteit. Als ware ervaringsdeskundige weet Anna als geen ander het belang van goed onderwijs en diverse behoeften binnen het onderwijs. Voorheen is ze zelf dan ook studentmentor en – coach geweest. Na het afronden van haar master International Business Communication aan de Radboud Universiteit, waarbij ze zich toespitste op interculturele verschillen binnen bedrijven, zet Anna nu haar communicatievaardigheden en brede onderwijsvisie in bij het Onderwijsloket.

Jonne Kramer

Jonne is adviseur bij het Onderwijsloket. Hiervoor werkte ze als invalleerkracht op verschillende basisscholen in Amsterdam. Ze haalde haar bachelordiploma Linguistics & Creative Writing aan de University of Westminster in Londen. Daarnaast schrijft Jonne avontuurlijke kinderboeken en heeft ze al drie boektitels op haar naam staan.

Laurens Roorda

Laurens is adviseur bij het Onderwijsloket. Na zijn studie Sport en bewegen (niveau 4) heeft hij zijn bevoegdheid behaald voor lichamelijke opvoeding. Hij heeft vervolgens ervaring opgedaan bij een detacheringsbureau voor onderwijspersoneel. Die kennis over routes, bevoegdheden en werken in het onderwijs komt in zijn huidige functie bij het Onderwijsloket enorm van pas!

Wolf Weymiens

Als natuurkundige heeft Wolf onderzoek gedaan naar zwarte gaten en de oerknal. Na zijn PhD over kernfusie-energie dook hij de wereld van het onderwijs in. Eerst als trainee bij Eerst De Klas, voorloper van Trainees in onderwijs, daarna jarenlang als leraar natuurkunde op een middelbare school in Amsterdam. 

Sarah Salhany

Sarah is adviseur bij het Onderwijsloket. Naast haar bachelor in de culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht werkte ze als onderwijsassistent op verschillende middelbare scholen. Daar is haar liefde voor onderwijs verder gegroeid. Met een aantal minors en uiteindelijk een master Youth, Education and Society op zak, hebben we met Sarah een maatschappelijk betrokken en pedagogisch onderlegde adviseur in huis. 

Sanne van Kempen

Na werkzaam te zijn geweest in het primair onderwijs, is Sanne aan de slag gegaan voor onder andere de lerarenopleiding en de UNL (voorheen VSNU). Ook was ze betrokken bij projecten met sectorraden en heeft ze met zowel politieke en maatschappelijke partners als met commerciële aanbieders van onderwijs samengewerkt.

Deze vragen worden vaak aan onze experts gesteld

Lerarenopleidingen

Lerarenopleiding primair onderwijs (pabo)

  • Met jouw twee diploma’s mag je lesgeven op dezelfde scholen als anderen met een bevoegdheid voor het primair onderwijs: in het regulier basisonderwijs, in het praktijkonderwijs en op scholen voor speciaal (basis)onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs.
    Lees meer
  • Je krijgt twee diploma’s: een hbo-bachelordiploma Leerkracht Basisonderwijs (incl. bevoegdheid voor het primair onderwijs) en een wo-bachelordiploma Onderwijswetenschappen of Pedagogische Wetenschappen, waarmee je toelaatbaar bent tot de master Onderwijswetenschappen of Pedagogische Wetenschappen.
    Lees meer
  • Nee, mbo1-, mbo2- en mbo3-opleidingen sluiten niet aan op een hbo-opleiding. Wat zijn je opties? Je kunt doorstromen naar de havo of een mbo4-opleiding (bijvoorbeeld tot onderwijsassistent) en daarna de pabo doen. Ook kun je de 21+-toets doen. Als je hiervoor slaagt, kun je wel beginnen aan de pabo.
    Lees meer
  • De voltijdvariant van de pabo duurt vier jaar. Bij flexibele of verkorte deeltijdvarianten kan je traject twee tot vier jaar duren, afhankelijk van eventuele vrijstellingen waar je recht op hebt vanwege je vooropleidingen. Vraag hiernaar bij de hogeschool waar jij de pabo wilt volgen.
    Lees meer
  • Een overzicht van hogescholen in Nederland die de pabo aanbieden, kun je vinden in het onderstaande artikel.
    Lees meer
  • Pabo staat voor pedagogische academie basisonderwijs. De pabo is de hbo-opleiding om leraar in het primair onderwijs te worden.
    Lees meer
  • Ja, je kunt met een mbo4-diploma toegelaten worden tot de pabo, maar je moet wel een aantal toelatingstoetsen halen. Deze toetsen zijn er voor de vakken aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek.
    Lees meer
  • Primair onderwijs en basisonderwijs worden vaak door elkaar gebruikt, maar deze termen betekenen niet hetzelfde. Primair onderwijs is de parapluterm voor het reguliere basisonderwijs, het speciaal basisonderwijs, het speciaal onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs.
    Lees meer
  • De minimale toelatingseisen voor de pabo zijn een mbo4- of een havo-diploma. Ben je niet in bezit van deze diploma's? Dan kun je een 21+-toets maken om toegelaten te worden. Voor de universitaire pabo zijn de minimale vooropleidingseisen een vwo-diploma of een hbo-propedeuse.
    Lees meer
Lerarenopleidingen

Lerarenopleiding voortgezet onderwijs en mbo

  • Ulo staat voor universitaire lerarenopleiding: je volgt een ulo altijd aan een universiteit. Ulo's kunnen educatieve masters zijn, maar ook minors of modules. Educatieve masters sluit je af met een eerstegraads bevoegdheid; educatieve minors en modules met een beperkte tweedegraads bevoegdheid.
    Lees meer
  • Een educatieve master is een universitaire lerarenopleiding die studenten opleidt tot eerstegraads bevoegde docenten. Deze master duurt twee jaar, tenzij je vakinhoudelijk, vakdidactisch of pedagogisch al voldoende studiepunten hebt behaald. De master kan dan een jaar of zelfs een half jaar duren.
    Lees meer
  • Aansluitend op sommige universitaire bachelors kun je een educatieve module volgen. Na deze module ben je beperkt tweedegraads bevoegd. Je mag dan lesgeven aan vmbo-tl en de onderbouw van havo/vwo. Met deze bevoegdheid heb je vaak recht op vrijstellingen als je doorstroomt naar de educatieve master.
    Lees meer
  • Tijdens enkele universitaire bachelors kun je een educatieve minor volgen. Na deze minor ben je beperkt tweedegraads bevoegd. Je mag dan lesgeven aan vmbo-tl en de onderbouw van havo/vwo. Met deze bevoegdheid heb je doorgaans recht op vrijstellingen wanneer je doorstroomt naar de educatieve master.
    Lees meer
  • Na afronding van de educatieve minor/module ben je beperkt tweedegraads bevoegd. Je mag dan lesgeven in het vmbo en in de onderbouw van de havo en het vwo.
    Lees meer
  • Lerarenopleidingen worden aangeboden door hogescholen, universiteiten en commerciële opleidingsinstituten. In onze onderwijsnavigator kun je alle aanbieders van lerarenopleidingen vinden.
    Lees meer
  • Een kopopleiding is een 1-jarige hbo-lerarenopleiding waarmee je met een eerder behaald hbo- of wo-bachelordiploma een tweedegraads bevoegdheid kunt halen. Je komt in aanmerking voor de kopopleiding wanneer je in het bezit bent van een bacheloropleiding die direct aansluit bij een schoolvak.
    Lees meer
  • Met een eerstegraads bevoegdheid mag je lesgeven in alle klassen van het voortgezet onderwijs, in het volwassenenonderwijs, in het mbo en in het praktijkonderwijs. Je mag zelfs in het primair onderwijs lesgeven, mits je een schoolvak geeft dat overeenkomt met een vak dat daar wordt gegeven.
    Lees meer
  • Met een tweedegraads bevoegdheid mag je lesgeven in de onderbouw van havo/vwo, in het vmbo, in het volwassenenonderwijs, in het mbo en in het praktijkonderwijs. Je mag zelfs in het primair onderwijs lesgeven, mits je een schoolvak geeft dat overeenkomt met een vak dat daar wordt gegeven.
    Lees meer
Lerarenopleidingen

Andere routes

  • Volgens een inventarisatie van het ministerie van OCW waren er in 2020, 384 routes die leidden tot een lesbevoegdheid. Er zijn drie hoofdroutes te onderscheiden: voltijdopleidingen, deeltijdopleidingen en zij-instroomtrajecten. We denken graag met je mee over de route die het best bij jou past.
    Lees meer
  • Een post-hbo-opleiding is een opleiding op hbo-niveau voor iedereen die zich wil specialiseren of verbreden in een bepaald vakgebied. Met deze opleiding kun je meer leren over een vakgebied, waardoor je je in je loopbaan verder kunt ontwikkelen. Een post-hbo-opleiding is geen volledige hbo-bachelor.
    Lees meer
  • Ja, als je les wilt geven moet je in principe een lerarenopleiding of zij-instroomtraject hebben afgerond, tenzij je als gastdocent lesgeeft. Met jouw bevoegdheid, diploma, certificaat of getuigschrift kun je aantonen dat je vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch bekwaam bent om les te geven.
    Lees meer
  • Ja, met een afgeronde educatieve associate degree, zoals een associate degree tot onderwijsondersteuner, of pedagogisch educatief professional, kun je allerlei functies op een school bekleden. Je vindt alle educatieve associate degrees in ons artikel.
    Lees meer
  • Als je geen mbo4-, havo- of vwo-diploma hebt, dan kun je met behulp van een 21+-toets toch aantonen dat jij het juiste werk/denkniveau hebt om aan een hbo-opleiding te beginnen. Je moet daarvoor wel 21 jaar of ouder zijn.
    Lees meer
  • In het basis- en voortgezet onderwijs heb je een bevoegdheid nodig om voor de klas te staan, met uitzondering van leraren in opleiding en gastdocenten. Binnen het mbo is ‘bevoegd' geen wettelijke term: het schoolbestuur bepaalt daar of jij vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch bekwaam bent.
    Lees meer
Lerarenopleidingen

Studievarianten

  • Een voltijdopleiding aan een hogeschool duurt meestal vier jaar. Er zijn soms ook verkorte routes mogelijk. Als voltijdstudent volg je in bijna elke dag lessen of colleges, loop je stage en besteed je tijd aan zelfstudie. Er wordt van je verwacht dat je gemiddeld 40 uur per week besteedt aan je studie.
    Lees meer
  • De duur van een deeltijdopleiding varieert per hogeschool en per opleiding en hangt af van de vraag of je recht hebt op vrijstellingen voor bepaalde modules of vakken tijdens je studie. Gemiddeld duurt een deeltijdopleiding twee tot vier jaar.
    Lees meer
  • Een deeltijdopleiding heeft minder contacturen dan een voltijdopleiding. Vaak heb je in een week één dag of twee avonden les, doe je zelfstudie en loop je minimaal één dag stage. Op die manier kun je werk en studie combineren. Het werk dat je ernaast doet, hoeft niet aan te sluiten op je studie.
    Lees meer
Cao’s en wetgeving

Cao’s

Cao’s en wetgeving

Salaris

Cao’s en wetgeving

Arbeidsvoorwaarden

  • Ja, als je werkt in het onderwijs krijg je gewoon doorbetaald tijdens de schoolvakanties. Het aantal vastgestelde vakantiedagen in het rooster heeft geen invloed op de hoogte van je salaris.
    Lees meer
  • Ja, naast het reguliere salaris krijg je binnen het primair onderwijs ook vakantiegeld en een eindejaarsuitkering. Hoeveel je precies krijgt, hangt af van de hoogte van je salaris en van de sector waar je in werkt. Kijk hiervoor in de cao van jouw sector.
    Lees meer
  • Ja, in de cao's van het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs, het mbo en het hoger onderwijs staan afspraken vastgelegd over reiskostenvergoeding per kilometer. Kijk hiervoor in de cao van jouw (toekomstige) sector.
    Lees meer
  • Als je werkzaam bent in het onderwijs en je baan kwijtraakt, arbeidsongeschikt wordt of ziek wordt, heb je recht op de wettelijke voorzieningen. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) voert deze regelingen uit.
    Lees meer
  • Als je werkzaam bent in het onderwijs en je baan kwijtraakt, arbeidsongeschikt wordt of ziek wordt, heb je recht op de wettelijke voorzieningen. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) voert deze regelingen uit.
    Lees meer
  • ABP staat voor het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds. Dit fonds is verantwoordelijk voor de pensioensregelingen van onderwijspersoneel. Op de website van het ABP (link) staat meer informatie over deze pensioenregeling.
    Lees meer
  • Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn extra voorwaarden waarover je kunt onderhandelen met je werkgever. Het gaat daarbij om over de vergoeding van reiskosten, vakantie- en verlofregelingen en (bij)scholingsmogelijkheden.
    Lees meer
  • De primaire arbeidsvoorwaarden gelden voor iedereen in het onderwijs. Ze gaan over arbeidsduur, over salaris, over regelingen bij ziekte, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid en over je pensioen. Deze voorwaarden staan voor iedere functie vastgelegd in de cao’s van de onderwijssectoren.
    Lees meer
Cao’s en wetgeving

Wetten en regels

  • Benader UWV als je wilt weten wat er met je uitkering of sollicitatieplicht gebeurt als je aan een voltijd- of deeltijdopleiding begint. Neem ook contact op met UWV als je wilt weten wat de gevolgen zijn op het moment dat je stage gaat lopen of aan een leer-werktraject begint.
    Lees meer
  • Omscholen naar een baan in het onderwijs kan invloed hebben op jouw uitkering of eventuele sollicitatieplicht. Overleg altijd met UWV en vraag goed na wat een overstap voor jouw financiële situatie betekent.
    Lees meer
  • Een VOG staat voor Verklaring Omtrent Gedrag. Het is een papieren document dat aangeeft dat jouw gedrag (in het verleden) geen bezwaar vormt voor een bepaalde taak of functie. Hierbij wordt gekeken of je wettelijk gezien geen strafbare feiten hebt gepleegd.
    Lees meer
  • Een school moet aan de onderwijsinspectie kunnen aantonen dat alle medewerkers in bezit zijn van een VOG en dus geen strafbare feiten hebben gepleegd die een bezwaar vormen voor de functie die zij uitoefenen.
    Lees meer
  • Als je geen mbo4-, havo- of vwo-diploma hebt, dan kun je met behulp van een 21+-toets toch aantonen dat jij het juiste werk/denkniveau hebt om aan een hbo-opleiding te beginnen. Je moet daarvoor wel 21 jaar of ouder zijn.
    Lees meer
  • In het basis- en voortgezet onderwijs heb je een bevoegdheid nodig om voor de klas te staan, met uitzondering van leraren in opleiding en gastdocenten. Binnen het mbo is ‘bevoegd' geen wettelijke term: het schoolbestuur bepaalt daar of jij vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch bekwaam bent.
    Lees meer
Subsidies en tegemoetkomingen

Subsidies

Subsidies en tegemoetkomingen

Leningen

  • Het Levenlanglerenkrediet is een lening die kan worden gebruikt voor een wettelijk erkende opleiding op het mbo, hbo of binnen het wo. Binnen 15 jaar na jouw afstuderen moet je de lening afbetalen. Hoeveel je per maand moet aflossen, hangt af van de hoogte van je schuld, de rente en van je inkomen.
    Lees meer
Begrippen en afkortingen

Opleidingen

  • Bol en bbl zijn twee verschillende leerwegen binnen het mbo. Bol betekent beroepsopleidende leerweg. Je loopt dan stage naast je opleiding. Bbl betekent beroepsbegeleidende leerweg. Hierbij werk je naast je studie bij een bedrijf of instelling. Kijk op de website van KiesMBO.nl voor meer informatie.
  • Ulo staat voor universitaire lerarenopleiding: je volgt een ulo altijd aan een universiteit. Ulo's kunnen educatieve masters zijn, maar ook minors of modules. Educatieve masters sluit je af met een eerstegraads bevoegdheid; educatieve minors en modules met een beperkte tweedegraads bevoegdheid.
    Lees meer
  • Een educatieve master is een universitaire lerarenopleiding die studenten opleidt tot eerstegraads bevoegde docenten. Deze master duurt twee jaar, tenzij je vakinhoudelijk, vakdidactisch of pedagogisch al voldoende studiepunten hebt behaald. De master kan dan een jaar of zelfs een half jaar duren.
    Lees meer
  • Aansluitend op sommige universitaire bachelors kun je een educatieve module volgen. Na deze module ben je beperkt tweedegraads bevoegd. Je mag dan lesgeven aan vmbo-tl en de onderbouw van havo/vwo. Met deze bevoegdheid heb je vaak recht op vrijstellingen als je doorstroomt naar de educatieve master.
    Lees meer
  • Het praktijkonderwijs valt onder het voortgezet onderwijs en is voor leerlingen die moeite hebben hebben met leren op een traditionele manier. Ze krijgen in kleine groepen les in een aantal schoolvakken, in praktijkvakken en in algemene vaardigheden, zoals zelfredzaamheid en werknemersvaardigheden.
    Lees meer
  • Tijdens enkele universitaire bachelors kun je een educatieve minor volgen. Na deze minor ben je beperkt tweedegraads bevoegd. Je mag dan lesgeven aan vmbo-tl en de onderbouw van havo/vwo. Met deze bevoegdheid heb je doorgaans recht op vrijstellingen wanneer je doorstroomt naar de educatieve master.
    Lees meer
  • Na afronding van de educatieve minor/module ben je beperkt tweedegraads bevoegd. Je mag dan lesgeven in het vmbo en in de onderbouw van de havo en het vwo.
    Lees meer
  • Het mbo staat voor middelbaar beroepsonderwijs. Het mbo leidt studenten op tot beroepsprofessionals. Er zijn zo'n 500 beroepsopleidingen waar je een mbo-diploma voor kunt behalen.
    Lees meer
  • Pabo staat voor pedagogische academie basisonderwijs. De pabo is de hbo-opleiding om leraar in het primair onderwijs te worden.
    Lees meer
  • Een kopopleiding is een 1-jarige hbo-lerarenopleiding waarmee je met een eerder behaald hbo- of wo-bachelordiploma een tweedegraads bevoegdheid kunt halen. Je komt in aanmerking voor de kopopleiding wanneer je in het bezit bent van een bacheloropleiding die direct aansluit bij een schoolvak.
    Lees meer
Begrippen en afkortingen

Overige begrippen

  • Het traditioneel vernieuwingsonderwijs bestaat uit verschillende onderwijsconcepten die afstand nemen van het reguliere, klassikale onderwijs. Dit zijn: montessori-, dalton-, vrije-, jenaplan- en freinetscholen.
    Lees meer
  • Een VOG staat voor Verklaring Omtrent Gedrag. Het is een papieren document dat aangeeft dat jouw gedrag (in het verleden) geen bezwaar vormt voor een bepaalde taak of functie. Hierbij wordt gekeken of je wettelijk gezien geen strafbare feiten hebt gepleegd.
    Lees meer
  • Tegenwoordig wordt de studielast uitgedrukt in ECTS (of EC’s), wat staat voor European Credit Transfer System. In het Nederlands wordt vaak met de term 'studiepunten' verwezen naar ECTS. Een studiejaar (1680 studie-uren) komt overeen met 60 ECTS-credits. Eén credit staat dus voor 28 studie-uren.
  • 10-14-onderwijs is voor leerlingen van 10 tot 14 jaar. Deze scholen staan ook wel bekend als tienerscholen. Leerlingen krijgen op deze scholen meer tijd om te ontdekken wat ze willen en kunnen en wat bij hen past, voordat ze een keuze voor een middelbare school moeten maken.
    Lees meer
  • Fte staat voor fulltime-equivalent. Het is een rekeneenheid waarmee de omvang van een aanstelling wordt uitgedrukt. 1.0 fte is een volledige werkweek. Een functie van 0,4 fte bijvoorbeeld is – uitgaande van een werkweek van 40 uur – een functie van 0,4 x 40 = 16 uur, wat neerkomt op twee werkdagen.
    Lees meer
  • EVC staat voor Erkenning van eerder Verworven Competenties. In een certificaat wordt vastgelegd welke kennis, inzichten en ervaringen je tot nu toe hebt opgedaan in je werk en tijdens je vooropleidingen. Een EVC-certificaat staat niet gelijk aan een bevoegdheid.
    Lees meer
  • De afkorting lwoo staat voor leerwegondersteunend onderwijs. Lwoo is onderwijs aan vmbo-leerlingen van de basis- en soms van de kaderberoepsgerichte leerweg. Het biedt leerlingen met leerachterstanden extra ondersteuning, zodat ze makkelijker hun diploma kunnen halen.
    Lees meer
  • ABP staat voor het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds. Dit fonds is verantwoordelijk voor de pensioensregelingen van onderwijspersoneel. Op de website van het ABP (link) staat meer informatie over deze pensioenregeling.
    Lees meer
  • Hogescholen en universiteiten mogen zelf aangeven welke voorwaarden zij aan docenten stellen. Veel onderwijsinstellingen verplichten docenten om in de eerste paar jaar een kwalificatie te halen aangeduid als basiskwalificatie onderwijs (BKO) of basiskwalificatie didactische bekwaamheid (BDB).
  • PhD staat voor Doctor of Philosophy. Een PhD is een promotietraject en tevens de hoogste academische graad die je kunt behalen. Hierbij doe je wetenschappelijk onderzoek en schrijf je een proefschrift. Je krijgt na afronding de titel dr. en wordt doctor in de wetenschap.
    Lees meer
  • Sommige scholen vallen onder het 'bijzonder onderwijs': zij gaan in hun onderwijsvisie uit van een bepaalde levensbeschouwing. Zo zijn er christelijke, islamitische en joodse scholen. Veel bijzondere scholen vragen hun personeel de levensbeschouwelijke identiteit van de school te onderschrijven.
    Lees meer
  • Het zij-instroomtraject is een tweejarig traject waarbij je tegelijkertijd werkt en leert. Je staat vanaf dag 1 voor de klas als leraar en je volgt daarnaast vakken op een lerarenopleiding. Om in aanmerking te komen voor een zij-instroomtraject heb je minimaal een hbo- of wo-diploma nodig.
    Lees meer
  • Primair onderwijs en basisonderwijs worden vaak door elkaar gebruikt, maar deze termen betekenen niet hetzelfde. Primair onderwijs is de parapluterm voor het reguliere basisonderwijs, het speciaal basisonderwijs, het speciaal onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs.
    Lees meer
Over het Onderwijsloket