Hoe word ik leraar in het vmbo? 

Heb jij een passie voor het beroepsonderwijs en ligt jouw hart bij het lesgeven in het vmbo? Dan kun jij als leraar op een vmbo-school een belangrijke bijdrage leveren: als rolmodel, pedagoog, didacticus en vakexpert. In dit artikel lees je alles over de bevoegdheid die je nodig hebt om les te geven binnen het vmbo en de uitzonderingen daarop.  

Er zijn meerdere bevoegdheden waarmee je voldoet aan de bekwaamheidseisen om aan de slag te gaan als docent. Met de volgende bevoegdheden mag je lesgeven in het vmbo:  

• Met een tweedegraads bevoegdheid mag je lesgeven binnen alle niveaus van het vmbo in het schoolvak of de vakken binnen het beroepsprofiel waarvoor je een bevoegdheid hebt gehaald. Daarnaast ben je bevoegd om jouw vak te verzorgen in de onderbouw van de havo en het vwo (klas 1, 2, 3), op het voortgezet speciaal onderwijs, het praktijkonderwijs, het beroepsonderwijs (mbo) en zelfs in het primair onderwijs, mits je een schoolvak geeft dat overeenkomt met een vak dat daar wordt gegeven. 

• Met een beperkte tweedegraads bevoegdheid mag je lesgeven in het schoolvak of de vakken binnen het beroepsprofiel waarvoor je een diploma hebt behaald aan alle niveaus van het vmbo en in de onderbouw van de havo en het vwo (klas 1, 2, 3).

• Met een eerstegraads bevoegdheid (en met een ongegradeerde bevoegdheid) mag je lesgeven in de onderwijssectoren waar je met een tweedegraads bevoegdheid les mag geven en in de bovenbouw van de havo en het vwo. Ook hierbij geldt dat je enkel mag lesgeven in het schoolvak of de vakken binnen het beroepsprofiel waarvoor je de lesbevoegdheid hebt behaald. 

1. Je kunt een eerste- of (beperkte) tweedegraads bevoegdheid halen voor een schoolvak, zoals Nederlands, Engels, economie, maatschappijleer, wiskunde, ckv of lichamelijke opvoeding. Je vindt deze routes terug in dit artikel. 

2. Je kunt een tweedegraads bevoegdheid halen die zich specifiek richt op de beroepsprofielen binnen het (v)mbo. Dat kan op twee manieren die we hieronder verder zullen toelichten.
   
   A. via een bacheloropleiding tot tweedegraads leraar in het beroepsonderwijs; 
   B. of via een zij-instroomtraject (een leer-werktraject).  

A. Een tweedegraads lerarenopleiding in deeltijd of voltijd  

Naast bovenstaande routes zijn er nog andere situaties waarin je aan de slag kunt als leraar in het vmbo. Misschien heb je al een certificaat of getuigschrift in handen waarmee je aan de bekwaamheidseisen van een vmbo-docent voldoet – of ben je bereid die te halen. Of misschien kom jij op basis van je werk- en opleidingsachtergrond in aanmerking voor een ontheffing van de benoembaarheidseisen of een bekwaamheidserkenning. Daarnaast zijn er mogelijkheden om als mbo- of gastdocent in het vmbo les te geven. Bekijk jouw mogelijkheden hieronder.  

1. Certificaat Groepsleerkracht onderbouw vmbo basis/kader 

Je hebt het certificaat Groepsleerkracht onderbouw vmbo basis/kader, dat je alleen kunt halen als aanvulling op je bevoegdheid voor het primair onderwijs. Met dit certificaat mag je lesgeven in de eerste twee jaar van vmbo-bb en vmbo-kb in de vakken Nederlands, rekenen/wiskunde en eventuele keuzevakken die je tijdens het behalen van dit certificaat hebt gevolgd.

2. Conversietabel

Je hebt een getuigschrift voor het beroepsonderwijs, maar dat sluit niet 1-op-1 aan bij een beroepsprofiel omdat het getuigschrift onduidelijk is of een bevoegdheid geeft voor een vak dat een andere naam heeft gekregen. In dat geval kun je in deze conversietabel (bijlage 2) terugvinden welke bevoegdheid voortkomt uit het getuigschrift en of er eventueel specifieke bijscholing noodzakelijk is.

Wil je leraar worden in het vmbo dan zijn er allerlei routes mogelijk. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een lerarenopleiding waarmee je je bevoegdheid haalt voor een bepaald schoolvak, zoals Nederlands of economie. Er zijn ook lerarenopleidingen die zich specifiek richten op een van de beroepsprofielen binnen het (v)mbo.  

Je kunt je bevoegdheid halen via een voltijd-, deeltijd- of zij-instroomtraject. Een zij-instroomtraject is een tweejarig traject waarin je vanaf dag 1 betaald voor de klas staat en daarnaast je bevoegdheid bij een lerarenopleiding haalt. Je hebt minimaal een hbo-bachelordiploma nodig om in aanmerking te komen voor een zij-instroomtraject, hoewel het voor vier profielen (BWI, HBR, M&T en PIE) ook mogelijk is om met een mbo4-diploma toegelaten te worden.  
 
Daarnaast zijn er een enkele andere situaties waarin je ook in vmbo aan de slag kunt als leraar. Zo voldoe je met sommige certificaten en getuigschriften al direct aan de bekwaamheidseisen voor vmbo-docenten. Daarnaast kun je in bepaalde gevallen ontheffing of een bekwaamheidserkenning aanvragen bij DUO. Mbo-docenten kunnen verder via detachering ook op een vmbo-school worden ingezet, mits er sprake is van een formele samenwerking tussen de betreffende vmbo- en mbo-school. Tot slot mag je als gastdocent – weliswaar onder de verantwoordelijkheid van een bevoegde leraar – zonder bevoegdheid voor de klas.