Hoe zit het vmbo in elkaar?

Ben jij je aan het oriënteren op een baan als leraar in het voortgezet onderwijs en ben je benieuwd hoe het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) in elkaar zit? In dit artikel vertellen we je over de leerwegen, schoolvakken, beroepsprofielen en meer!

Het vmbo valt onder het voortgezet onderwijs: het onderwijs dat in Nederland wordt verzorgd op middelbare scholen. Het voortgezet onderwijs bestaat uit vier niveaus: praktijkonderwijs, vmbo, havo en vwo.

De afkorting vmbo staat voor voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs. Het is een vierjarige opleiding die leerlingen voorbereidt op het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Ook is het mogelijk om vanuit het vmbo door te stromen naar de havo.

Aan het eind van groep 8 ontvangen leerlingen een scholingsadvies voor de middelbare school. Voor het vmbo wordt op dat moment ook een indicatie gegeven voor een van de vier leerwegen binnen het vmbo. De leerweg waarin een leerling uiteindelijk terecht komt, staat op dat moment echter nog niet vast. Pas aan het einde van het tweede leerjaar van het vmbo wordt er besloten in welke leerweg de vmbo-leerling het beste tot diens recht komt.

Het vmbo is dus opgedeeld in vier leerwegen. De leerwegen verschillen op twee punten van elkaar: het niveau van de lesstof en de verhouding tussen praktijk- en theorievakken. Hieronder vind je de vier leerwegen onder elkaar.

• Basisberoepsgerichte leerweg (vmbo-bb of vmbo-basis)  
  Deze leerweg bereidt leerlingen voor op de basisberoepsopleidingen (niveau 2) van het mbo.
• Kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-kb of vmbo-kader)
  Deze leerweg bereidt leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen (niveau 3 en 4) van het mbo.
• Gemengde leerweg (vmbo-g of vmbo-gl)
  Deze leerweg is wat niveau betreft gelijk aan vmbo-tl en bereidt leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen op niveau 3 of 4 van het mbo. Met een diploma van de gemengde leerweg kunnen leerlingen ook naar de havo.
• Theoretische leerweg (vmbo-t of vmbo-tl)
  Deze leerweg bereidt leerlingen voor op de vak- en middenkaderopleidingen op niveau 3 of 4 van het mbo en met een diploma van de theoretische leerweg kunnen leerlingen ook naar de havo.

Het verschil tussen de gemengde en theoretische leerweg zit in het examen: leerlingen in de gemengde leerweg doen examen in vijf algemeen vormende vakken (avo-vakken) en een beroepsgericht programma. Leerlingen in de theoretische leerweg doen examen in (minimaal) zes avo-vakken.

Vanaf schooljaar 2024-2025 mogen scholen één of meerdere praktijkgerichte programma’s aanbieden in vmbo-gl en vmbo-tl. Meer informatie over praktijkgerichte programma’s kun je hier vinden.

Onderbouw

In de onderbouw van het vmbo (leerjaar 1 en 2) volgen alle leerlingen hetzelfde onderwijsprogramma, dat op de verschillende niveaus wordt aangeboden. Het onderwijsprogramma bestaat uit de volgende vakken of leergebieden:

Deze leergebieden besteden ook aandacht aan onderdelen van:

• aardrijkskunde
• beeldende vorming, muziek, drama en dans (ckv)
• biologie
• economie
• geschiedenis en staatsinrichting 
• informatiekunde of informatica
• natuur- en scheikunde (NASK)
• techniek
• verzorging

Bron: Rijksoverheid

Bovenbouw

Vanaf het derde jaar volgen leerlingen vakken op basis van het profiel dat ze hebben gekozen. Leerlingen uit vmbo-bb, vmbo-kb en vmbo-gl kunnen kiezen uit tien profielen en leerlingen uit vmbo-tl kiezen uit vier profielen. Het aanbod van vakken verschilt per profiel, maar ieder profiel bestaat altijd uit drie delen (A, B en C):

A. Het gemeenschappelijke deel
Dit gedeelte is bij ieder profiel opgebouwd uit vijf vakken:

• Nederlands
• Engels
• maatschappijleer 1
• één kunstvak (beeldende vorming, muziek, dans of drama)
• lichamelijke opvoeding.
   

B. Het profieldeel
Dit gedeelte wordt gevormd door algemeen vormende vakken (avo-vakken) en het profielvak dat correspondeert met het beroepsprofiel. Dit profielvak is altijd een combinatie van theorie en praktijk.

Leerlingen op het vmbo-bb, vmbo-kb en vmbo-gl kunnen kiezen uit de volgende tien profielen. Het is hierbij belangrijk om te weten dat niet alle vmbo-bb/kb/gl-scholen alle profielen aanbieden.