Hoe kan ik zonder bevoegdheid voor de klas staan?

In het kort

Je kunt onbevoegd voor de klas staan als ‘zij-instromer in het beroep’ en als gastdocent. Ook kun je in sommige gevallen onbevoegd voor de klas staan als leraar in opleiding, als er sprake is van een tijdelijke ontheffing of van bijzondere gevallen waardoor het halen van een bevoegdheid niet nodig of niet mogelijk is.

Hoe kan ik zonder bevoegdheid voor de klas staan?

Wil jij zonder een bevoegdheid toch voor de klas? Om les te mogen geven heb je bijna altijd een bevoegdheid nodig. Dat is ook niet voor niets: tijdens een lerarenopleiding doe je vaak vakkennis op, leer je hoe je het beste jouw vakkennis kunt delen met je leerlingen/studenten en doe je kennis op over pedagogiek en ontwikkelingspsychologie. Toch zijn er enkele situaties waarin je wel zonder bevoegdheid of getuigschrift aan de slag mag als leraar. Hieronder lees je meer over de uitzonderingssituaties waarin je zonder bevoegdheid voor de klas kunt.

Je bent een 'zij-instromer in het beroep'

Gedurende het werk-leertraject ‘zij-instroom in het beroep’ heb je al een aanstelling op een school, terwijl je je bevoegdheid nog niet hebt gehaald. Dit is wel een traject waarbij je toewerkt naar het behalen van een bevoegdheid.

Je bent docent in het mbo

Voor het mbo zit het bevoegdhedenstelsel anders in elkaar. Om in het mbo les te kunnen geven als docent hoef je geen bevoegdheid te hebben: ‘bevoegd’ is geen wettelijke term binnen het mbo. Met een eerste- of tweedegraads bevoegdheid ben je weliswaar benoembaar als docent in het mbo, maar je kunt in het mbo ook benoemd worden als docent met een geschiktheidsverklaring in combinatie met een pedagogisch-didactisch getuigschrift (PDG). Dat getuigschrift kun je halen via een PDG-traject: een zij-instroomtraject waarbij je tegelijkertijd werkt en leert.

Je bent leraar in opleiding

Meestal loop je als leraar/docent in opleiding (LIO/DIO) stage gedurende je opleiding, maar in sommige gevallen ben je tijdens je opleiding al in dienst van een school. Je bent op dat moment een leraar zonder bevoegdheid. Wettelijk gezien mag je tijdens je opleiding maximaal twee jaar onbevoegd voor de klas staan. Of en op welke voorwaarden het mogelijk is om tijdens je opleiding te worden ingezet als leraar, wordt bepaald door het schoolbestuur en de studieadviseur van de hogeschool of universiteit waaraan je de lerarenopleiding volgt.

Je bent gastdocent

Je bent gastdocent en geeft op jaarbasis gemiddeld maximaal zes klokuren per week les. Als gastdocent kun je leraar worden zonder bevoegdheid in het voortgezet onderwijs, in het mbo en in het hoger onderwijs (hbo en wo). Een gastdocent valt altijd onder de verantwoordelijkheid van een bevoegde leraar. Dat betekent niet per se dat er een bevoegde docent in het lokaal aanwezig moet zijn. De school maakt hierover afspraken met de gastdocent en het onderwijsteam.

Je kunt in enkele gevallen ook een tijdelijke ontheffing van de bevoegdheid krijgen

In het voortgezet onderwijs kun je ontheffing van je bevoegdheid krijgen. Bijvoorbeeld omdat er geen lerarenopleiding is voor het vak dat jij verzorgt of omdat je ‘buitengewoon bekwaam’ bent. Dit blijkt bijvoorbeeld uit een uitzonderlijke prestatie op het betreffende vakgebied. De school moet hiervoor schriftelijk toestemming vragen aan de minister.

Er is sprake van een bijzonder geval

Er is sprake van een blijvende, uitzonderlijke situatie waardoor je de bevoegdheid niet kunt halen. Ook dit geldt alleen als je les wilt geven in het voortgezet onderwijs. Wil je meer weten over deze uitzonderingen? Kijk dan op deze webpagina van DUO.

Dit artikel is geschreven door

Over het Onderwijsloket