Hoe kan ik zij-instromen als leraar in het basisonderwijs?

In het kort

Het zij-instroomtraject voor het primair onderwijs is een leer-werktraject waarbij je direct voor de klas staat en ondertussen in maximaal twee jaar je bevoegdheid haalt via een pabo-opleiding. Om toelaatbaar te zijn voor dit traject moet je minimaal een hbo-bachelor hebben afgerond.

Hoe kan ik zij-instromen als leraar in het basisonderwijs?

Wil jij vanuit je huidige beroep de overstap maken naar het basisonderwijs of het speciaal onderwijs? Of ben je al bevoegd leraar, maar heb je niet de juiste bevoegdheid om les te geven op een basisschool? Misschien kom jij wel in aanmerking voor het traject ‘zij-instroom in het beroep’ (zib). Als zij-instromer in het beroep volg je een tweejarig leer-werktraject op maat: je volgt de vakken bij de pabo die voor jou relevant zijn en tegelijkertijd werk je als leraar op een basisschool. In dit artikel vind je alle informatie over dit traject.

Wat is een zij-instromer in het beroep?

De term ‘zij-instromer’ klinkt logisch en spreekt waarschijnlijk tot je verbeelding. Toch is niet iedereen die ‘instroomt in’ (of overstapt naar) het onderwijs een formele ‘zij-instromer in het beroep’ (zib).

Wettelijk gezien ben je pas een ‘zij-instromer in het beroep’ als je een hbo- of wo-diploma op zak hebt en het zogeheten ‘zij-instroomtraject’ doorloopt. Bij dit traject sta je vanaf dag 1 betaald voor de klas en haal je daarnaast je bevoegdheid bij een hogeschool of universiteit. De precieze invulling van dit traject wordt bepaald op basis van jouw vooropleidingen en werkervaring. Wanneer wij bij het Onderwijsloket de term ‘zij-instromer’ gebruiken, bedoelen we daarmee iemand die voldoet aan deze formele omschrijving. Lees verder als je wilt weten welke procedure een formele zij-instromer doorloopt.

Wil jij instromen in het onderwijs, maar voldoe je niet aan de criteria die in dit artikel worden beschreven? Er zijn ook andere routes mogelijk. Lees een van de volgende artikelen om jouw route naar het (basis)onderwijs te vinden.

  • Klik hier als je meer wilt weten over andere routes om leraar in het basisonderwijs te worden.
  • Klik hier als je meer wilt weten over het verschil tussen een zij-instroomtraject en een deeltijdstudie.

Welke bevoegdheid haal ik via het zij-instroomtraject op een basisschool?

Met een zij-instroomtraject in het basisonderwijs behaal je een bevoegdheid voor de sector primair onderwijs. Met deze lesbevoegdheid mag je lesgeven op een basisschool, in het praktijkonderwijs en op scholen voor speciaal onderwijs, speciaal basisonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs. Als je wilt lesgeven in het voortgezet speciaal onderwijs, dan kan dat alleen als de school zelf geen eindexamens afneemt. Als de school dit wel doet, moet je een tweede- of eerstegraads bevoegdheid halen.

Hoe word ik zij-instromer in het beroep in het basisonderwijs?

Wil jij zij-instromer in het basisonderwijs worden, dan doorloop je de onderstaande stappen:

  1. Oriënteren en solliciteren
  2. Het geschiktheidsonderzoek
  3. Jouw zij-instroomtraject
  4. Bevoegd leraar

1. Oriënteren en solliciteren

De eerste stap voor het zij-instroomtraject ligt bij jou. Je oriënteert je op scholen of schoolbesturen die jou aanspreken en bekijkt hun vacatures. Op de website Scholenopdekaart.nl kun je eenvoudig scholen in jouw buurt en hun contactgegevens vinden. En op de website Meesterbaan.nl staan alle onderwijsvacatures van scholen in Nederland.

Scholen die lerarenvacatures hebben, geven niet altijd aan of deze geschikt zijn voor zij-instromers. Wil je graag werken op een bepaalde school, maar zijn er geen vacatures voor zij-instromers? Dan kun je altijd reageren op een reguliere vacature of een open sollicitatie sturen. Benoem daarbij dat je geïnteresseerd bent in een zij-instroomtraject. De school of het schoolbestuur bepaalt vervolgens of zij met jou in zee willen gaan.

Zodra de school of het schoolbestuur heeft besloten jou als zij-instromer aan te nemen, kun je samen met de school bepalen bij welke lerarenopleiding je jouw traject wilt volgen. Deze opleiding zal controleren of je voldoet aan de eisen voor het zij-instroomtraject. Die eisen zijn:

  • Je hebt een afgeronde hbo- of wo-opleiding (bachelor en/of master).
  • Je hebt een (tijdelijke) aanstelling bij een bekostigde school als leraar.
  • Je hebt een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Die vraag je op verzoek van de school (digitaal) aan bij jouw gemeente.
  • Je stond de afgelopen twee jaar niet ingeschreven bij een lerarenopleiding. Stond je in die periode wel als student ingeschreven, maar heb je je diploma behaald? Dan geldt deze voorwaarde niet.

2. Het geschiktheidsonderzoek

Als je aan bovenstaande criteria voldoet, kun jij of het bestuur van de school waar jij hebt gesolliciteerd een geschiktheidsonderzoek aanvragen bij de lerarenopleiding. Dit onderzoek bestaat uit meerdere onderdelen en moet antwoord geven op de vraag of jij direct voor de klas kunt staan en of je binnen twee jaar je bevoegdheid kunt halen. Op basis van de resultaten van dit onderzoek bepalen de pabo (de lerarenopleiding voor het primair onderwijs) en het schoolbestuur wat je nog aan scholing en begeleiding nodig hebt om een bevoegd leraar te worden en hoe jouw persoonlijke scholingstraject eruit zal zien.

Als uit het onderzoek blijkt dat je geschikt bent om te starten met het zij-instroomtraject ontvang je een geschiktheidsverklaring. Daarin staat dat je voor de duur van het zij-instroomtraject voor de klas mag staan, terwijl je je bekwaamheidsverklaring nog niet hebt. Ook staat daarin beschreven welke scholing en welke begeleiding je nog nodig hebt. Ben je niet geschikt bevonden? Dan kun je samen met het schoolbestuur en de pabo kijken naar eventuele herkansingsmogelijkheden of alternatieve opleidingstrajecten.

3. Jouw zij-instroomtraject

Op basis van de uitkomsten van het geschiktheidsonderzoek wordt bepaald hoe jouw zij-instroomtraject eruitziet. Het aantal uur dat je lesgeeft en de verhouding tussen contactonderwijs, online leren en werkplekleren verschilt per traject. Er zijn een aantal zaken die wel voor alle zij-instroomtrajecten hetzelfde zijn:

  • Je staat vanaf de eerste dag van je traject zelfstandig voor de klas.
  • Omdat je een aanstelling hebt (en dus geen stagiair bent), krijg je gewoon salaris.
  • Je werkgever betaalt het opleidingstraject. Het schoolbestuur van de school waar jij wilt werken, kan bij DUO de zij-instroomsubsidie aanvragen voor jouw zij-instroomtraject.
  • Je moet het traject binnen twee jaar afronden. Volgens de wet mag je namelijk officieel niet langer dan twee jaar zonder bekwaamheidsverklaring voor de klas staan. Een maximale verlenging van twee jaar is mogelijk, maar alleen als daar een goede reden voor is.
  • Het programma en de uiteindelijke urenverdeling tussen studie en werk worden in een persoonlijk intakegesprek met je afgestemd. Over het algemeen wordt aangeraden om met een aanstelling van circa 0.4 fte (twee werkdagen) te beginnen, omdat het traject dat je volgt veel tijd vraagt. Valt de studielast je mee? Dan kun je tijdens het traject altijd aan de school vragen of je het aantal lesuren kunt uitbreiden.

4. Bevoegd leraar

Aan het eind van het zij-instroomtraject vraag je een bekwaamheidsonderzoek aan. Daarmee moet worden aangetoond dat jij inmiddels over de kennis en vaardigheden beschikt om het beroep van leraar uit te oefenen. Dit wordt bepaald door de lerarenopleiding en de school waar je aan het werk bent. Soms wordt er ook een externe partij gevraagd om jouw bekwaamheid te beoordelen.

Als je het bekwaamheidsonderzoek succesvol hebt afgerond, krijg je een getuigschrift van bekwaamheid en daarmee heb je een officieel erkende onderwijsbevoegdheid voor het primair onderwijs in handen. Hiermee kun je lesgeven op de basisschool, in het praktijkonderwijs en op scholen voor speciaal onderwijs, speciaal basisonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs (met uitzondering van de vso-scholen die eindexamens afnemen).

Wie betaalt het zij-instroomtraject?

De school die jou in dienst neemt betaalt het traject. Het schoolbestuur van de school waar jij wilt werken, kan hiervoor in principe bij DUO een subsidie aanvragen. Die subsidie bedraagt momenteel € 25.000,- per zij-instromer. Daarmee zijn de kosten voor jouw scholing gedekt, maar ook de kosten voor je geschiktheidsonderzoek en geschiktheidsverklaring. Eventueel kan dit bedrag ook worden ingezet voor je verlof, je begeleiding en je bekwaamheidsonderzoek. Je kunt alle informatie terugvinden in de Regeling subsidie zij-instroom.

Dit artikel is geschreven door

Over het Onderwijsloket