De Lesboeren: Merel van Vroonhoven over het belang van fouten durven vieren

Merel van Vroonhoven over het belang van fouten durven vieren

De Lesboeren is een multimediaal project van Jasper Rijpma, in samenwerking met Stichting Leraar van het JaarEars Up, Nike Liscaljet Photography en het Onderwijsloket.

Merel van Vroonhoven is een naam die al jaren resonantie heeft in zowel de bestuurskamers van Nederland als in de publieke sector. Haar carrièrepad is opmerkelijk: van een succesvolle bestuursvoorzitter tot een gepassioneerde lerares in het speciaal basisonderwijs. Dit is het verhaal van een vrouw die de moed had om een compleet nieuwe weg in te slaan, gedreven door maatschappelijke betrokkenheid en persoonlijke ervaring. 

Een ‘lesboer’ vindt ze zichzelf niet. Van Vroonhoven (geboren op 5 mei 1968 in Blaricum) studeerde in 1993 af als geofysicus aan de Technische Universiteit Delft. Al snel bleek haar talent om complexe structuren te analyseren en teams te leiden. Ze begon haar loopbaan bij Nationale-Nederlanden, waar ze uiteindelijk directeur werd van het collectief pensioenbedrijf. Later stapte ze over naar ING Investment Management Europe, waar ze verantwoordelijk was voor een omvangrijke verzekeringsportefeuille.

In 2009 werd ze benoemd tot lid van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Spoorwegen (NS). Haar bekwaamheid werd in 2012 erkend met de titel “Topvrouw van het Jaar”. “Het was een mooie erkenning’, zegt Van Vroonhoven, ‘maar het voelde ook als een bevestiging van de verantwoordelijkheid om iets wezenlijks terug te doen voor de maatschappij’. Later, als voorzitter van de Autoriteit Financiele Markten (AFM), bleef ze complexe dossiers aanpakken met een scherp oog voor inclusie en diversiteit.

In 2019 maakte Van Vroonhoven een ingrijpende beslissing: ze verliet haar hoge functie bij de AFM om zich om te scholen tot leraar in het speciaal onderwijs. Haar besluit was deels ingegeven door persoonlijke ervaring. ‘Als moeder van een kind met autisme zag ik hoe belangrijk goede leraren zijn. Dat bracht me tot de overtuiging dat ik daar zelf een rol in kon spelen’, legt ze uit.

Ze begon haar opleiding aan de PABO bij Inholland en gaf zich volledig over aan deze nieuwe wereld. Haar keuze kwam niet zonder risico’s: financieel leverde ze in en ze moest zich opnieuw bewijzen in een totaal ander werkveld. ‘Het was spannend, maar ik heb geleerd dat twijfel vaak de voorbode is van wijsheid’, zegt ze. In haar boek De stap beschrijft ze deze transitie en de levenslessen die ze onderweg leerde.

Tegenwoordig geeft Van Vroonhoven les op de Eerste Nederlandse Buitenschool in Scheveningen, een plek die bekend is door de focus op kinderen met speciale leerbehoeften. Hier worden kinderen met autisme, angststoornissen of selectief mutisme begeleid binnen een reguliere setting. ‘Bij ons zitten kinderen uit alle hoeken van de samenleving’ vertelt ze.

Ter zake.

Ze benadrukt direct dat haar werk verder gaat dan kennisoverdracht. ‘Ik probeer kunst te combineren met taal, geschiedenis en beeldende vorming. Een kunstwerk van Daan Roosegaarde over de Afsluitdijk gebruiken we bijvoorbeeld om woordenschat en historisch besef te ontwikkelen. Leren moet context hebben, anders raakt het kinderen niet’.

Thematisch Onderwijs
Thematisch onderwijs is een benadering waarbij verschillende vakgebieden worden samengebracht rond een centraal thema. Dit type onderwijs biedt niet alleen een samenhangende leerervaring, maar bevordert ook kritisch denken, creativiteit en samenwerking. Door thema’s te gebruiken die aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen, wordt leren betekenisvoller en aantrekkelijker. Het concept is stevig verankerd in moderne onderwijskundige inzichten.

Een bekend voorbeeld van thematisch onderwijs in Nederland is de Alan Turingschool in Amsterdam. Deze school heeft zich volledig gericht op thematisch, projectmatig leren. In plaats van aparte lessen in rekenen, taal of geschiedenis, worden deze vakken verbonden door grote vragen en thema’s. Dit proces stimuleert niet alleen intellectuele groei, maar ook sociale ontwikkeling.

Voor wie zich verder wil verdiepen in thematisch onderwijs, zijn er diverse waardevolle bronnen beschikbaar:

  • Bijna alles wat je moet weten over thematisch onderwijs (Martin Bootsma en Eva Naaijkens): Een praktische gids met handvatten voor leraren die met thematisch onderwijs willen starten.
  • Expliciete Directe Instructie: Eerste hulp bij effectief lesgeven (Paul Kirschner en Mirjam Neelen): Een waardevolle bron voor leraren die structuur willen aanbrengen in hun thematische lessen.
  • The Cross-Curricular Approach (Trevor Kerry): Een Engelstalig werk dat diep ingaat op het ontwerpen van vakoverstijgend onderwijs.
  • Teaching for Meaningful Learning (Brigid Barron & Linda Darling-Hammond): Onderzoekt hoe projectmatig leren en thematisch onderwijs leerlingen kan betrekken en ondersteunen in diepgaand leren.

Haar leerlingen noemen haar “juf Merel” en waarderen haar inzet. ‘Gisteren zei een leerling tegen mijn collega: ‘Typisch juf Merel, ze haalt alles uit de kast.’ Dat is het mooiste compliment dat je kunt krijgen.”

Van Vroonhoven heeft een unieke aanpak als het gaat om het omgaan met fouten. ‘Bij ons in de klas vieren we elke dag fouten’, zegt ze met een glimlach. “Op de gouden bladzijden schrijven we wat er misging en wat we daarvan hebben geleerd. Fouten maken is essentieel, want zonder fouten leer je niet.”

Deze benadering heeft een bijzondere impact op haar leerlingen, die vaak kampen met faalangst. ‘Kinderen leren dat fouten een startpunt zijn voor groei. Het is prachtig om te zien hoe ze daardoor durven experimenteren’.

Haar lessen worden rijk gevoed door haar eigen nieuwsgierigheid. Of het nu gaat om een film, een museumbezoek of een boek, Van Vroonhoven weet alles in haar onderwijs te verweven. ‘Mijn grootste verdriet is dat ik nooit alle boeken kan lezen die ik zou willen’, zegt ze. ‘Maar elke ervaring buiten de school neem ik mee terug naar mijn klas’.

Ze organiseert ook thematische projecten, zoals het bouwen van maquettes over Nederlandse waterwerken, waarbij kinderen hun kennis op diverse gebieden kunnen toepassen. ‘Het is een intellectuele uitdaging, niet alleen voor de kinderen maar ook voor mij” zegt ze. ‘Ik moet continu blijven leren om boven de stof te staan’.

Van Vroonhoven ziet haar overstap niet alleen als een persoonlijke keuze, maar ook als een maatschappelijke oproep. ‘Er zijn zoveel mensen in Nederland met ervaring en kennis die het onderwijs hard nodig heeft’, zegt ze. ‘Durf die stap te maken. Je verliest misschien wat [vermeende] status, maar je wint iets onbetaalbaars terug: het gevoel echt van betekenis te zijn’.

Haar boodschap aan potentiële zij-instromers is helder: ‘Schrijf je angsten op en onderzoek ze. Veel obstakels blijken minder groot dan je denkt. En onthoud: twijfel is niet slecht. Het kan je naar wijsheid leiden’.

Terugkijkend op haar reis ziet Van Vroonhoven haar loopbaan als een samenhangend geheel. ‘Alles wat ik heb geleerd in de bestuurskamers neem ik mee naar het onderwijs’, zegt ze.’Maar hier, in de klas, zie ik de impact direct. Het is het mooiste vak dat er is’.

Met haar verhalen, boeken en columns in de Volkskrant blijft Van Vroonhoven een bron van inspiratie. Ze toont hoe leiderschap, twijfel en moed samenkomen in een roeping die groter is dan zichzelf. Als leraar laat ze zien dat onderwijs niet alleen draait om kennis, maar om het vormen van mensen die de wereld een beetje mooier maken.

Luister naar Merel in De Lesboeren podcast:

Dit artikel is geschreven door

Over het Onderwijsloket